Çalışma Alanının Genel Özellikleri Ve Stratigrafisi

Çalışma Alanının Genel Özellikleri Ve Stratigrafisi İnceleme alanında Kuvaterner yaşlı birimler yüzeyler. Bölgede genel stratigrafik dizilimi içinde tanımlanan stratigrafi birimlerinden Kuvaterner yaşlı Alüvyon çökelleri yüzeylemektedir. Bölge ve civarında alttan üste doğru Palezoyik yaşlı Kurtköy formasyonu (Oku),Akveren Formasyonu (Ka), Atbaşı Formasyonu(Tpea), Korucu Formasyonu(Tk), Çaycuma Formasyonu (Teç), Soğuksu Formasyonu(Oş) bulunmaktadır. Daha üstte ise Karapürçek formasyonu (TQk), ve en üstte ise Alüvyon formasyonu (Qal) bulunmaktadır.

Kurtköy Formasyonu (Ok)

Önceki çalışmalarda değişik adlar altında isimlendirilen birimi Önalan(1982) ‘Kurtköy Formasyonu’ adı altında incelemiş olup formasyonun yaşını Ordovisiyen olarak belirlemiştir. Gebze’nin kuzeybatı kesimlerinde geniş yer tutan birim en iyi mostralarını Gaziler Tepesinin doğusunda, Beylik Dağının batısında, Küçük Beylik Dağının kuzeyinde, Mudurnu Tepesinin kuzeyinde Yumrukaya Deresi ve Sarp Deresi boyunca vermiştir (Önalan, 1981). Gebze civarında Paleozoyik istifin en altında bulunan ve tabanı görülemeyen birimin üstünde konkordans ilişkili Ordovisiyen yaşlı Aydos Formasyonu gelmiştir.

Akveren Formasyonu (KTa)

Batı ve Orta Karadeniz’de geniş yayılım sunan kireçtaşı düzeylerine Akveren formasyonu tanımlaması ilk defa Ketin ve Gümüş(1963) tarafından kullanılmıştır. Aynı birimi Altınlı (1968) Şemsettin kireçtaşı olarak ayırtlanmış MTA (1999) Akveren formasyonu adlamasını kullanmıştır. Bu çalışmada da Akveren formasyonu adlaması benimsenmiştir. Birim litolojik özelliklerine bağlı olarak engebeli bir topografya oluşturur. İnceleme alanındada Şehitlik Tepeden, Sarpça Tepeye uzanan yükselimin kuzeyinde yüzeylenir. Sarpça Tepede ki TV verici istasyonlarının bulunduğu yükselim bu birimle kaplıdır. Kireçtaşı düzeylerinin zenginleştiği alanlarda sert bir morfoloji sunar. Akveren formasyonu, killi kireçtaşı, marn, kireçtaşı ve kısmen karbonatlı kumtaşı düzeylerinden oluşur. Egemen litoloji killi kireçtaşıdır. İnce ve orta tabakalanma yaygındır. Kireçtaşı yüzeyleri yer yer masif veya kalın tabakalanma sunar. Beyaz, kirli beyaz veya krem tipik rengidir. Yer yer kalsit damar veya kalsit dolguludur. Altta Peksimet formasyonu ile üstte ise Korucu formasyonu ile konkordandır. Yer yer dereceli geçiş ve üst düzeyleri izlenir. Bölgede 200-250 m kalınlık sunar. İnceleme alanındada kalınlığı 150-200 m dolayındadır. Birim şelf ortamı çökelidir. Killi kireçtaşı ve mikritik kireçtaşı düzeyleri yanında kumtaşı ve marn düzeyleri türbiditik akıntıların ve hareketli bir deniz tabanının tipik işaretidir. Birimde önceki araştırmalarda ayrıntılı paleontolojik incelemeler yapılmıştır (Altınlı 1968, Çakır 1999,vd). Bu araştırmalarda elde edilen fosil bulgular Akveren formasyonunun Kampaniyen-Alt Lütesiyen (Üst Kretase-Eosen) zaman aralığında çökeldiğini işaret eder. Yüzeyde ayrışma zonu kalınlığı en fazla 1.00 m dolayındadır.

Korucu Formasyonu (Tk)

Birim kiltaşı, marn ve kumtaşı ardalanmalarından oluşur, ince ve orta kalın tabakalanmalıdır. Kumtaşı düzeylerinin iyi çimentolandığı kesimlerde dayanımlı olması topoğrafyada dişler ve yükselimler oluşturmasını sağlamıştır. Kilttaşı, yeşilimsi gri, marn düzeyleri gri krem ve kumtaşı düzeyleri sarı-kirli sarı görünümündedir. Kumtaşları yer yer karbonat çimentolu, grovak bazen çamurtaşı bileşimlidir. Özellikle kiltaşı ve marn düzeyleri aşınmaya karşı dayanımsız, yamaç eğiminin arttığı kesimlerde duraysızdır. Kumtaşı düzeyi diğerlerine oranla daha dayanımlı ve duraylıdır. Kiltaşı düzeylerinde yer yer karbonat çamurları ve karbonat ara düzeyleri izlenir. Kumtaşından çamurtaşı düzeylerine geçişte mika (muskovit-serizit) zenginleşmesi izlenir. Birim içerisindeki karbonat düzeylerinden derlenen fosiller ve litolojik özellikler derin deniz ortamı çökeli olduğunu işaret eder. Fliş özelliği sunan birim türbiditik akıntılarının etkin olduğu kıta yamacı çökelidir. Birim içerisinden derlenen fosiller Korucu formasyonunun Alt – Orta Lütesiyen (Eosen) yaşında olduğunu işaret eder (Çakır 1999).

Atbaşı Formasyonu (Tpea)

Atbaşı formasyonu Kumtaşı ve kireçtaşı ara tabakalı şeyl, marn ve kil taşları, Ketin ve Gümüş (1963) tarafından Atbaşı köyünden dolayı (Sinop-Ayancık arası) Atbaşı formasyonu olarak adlandırılmıştır. Kocaeli Yarımadası’nda yüzeyleyen aynı yaş aralığı ve benzer kaya türündeki birimler kuzey alanlarda (Şile ve doğusunda) Baykal (1943) tarafından Eosen dönemine ait “Mavi marnlar” ve “Gri renkli kumtaşları”; güney alanlarda ise (Gebze–İzmit arası kuzeyi) Altınlı (1968) tarafından, “Koruyucu formasyonu” adı altında incelenmiştir. Ölçülü stratigrafik kesiti olmasına (Altınlı, 1968) karşın, bu çalışmada, isim birlikteliği sağlamak amacıyla, söz konusu biriler için yaygın olarak kullanılan “Atbaşı formasyonu” adı benimsenmiştir. Birim, Akveren formasyonu için belirtilen alanlarda yaygın olarak izlenir. Birimin tip yeri olarak, Yarımca-Kalburca köyü yol güzergahı verilebilir. Birimin, tip kesiti, Koruyucu köyüdür. Birim, altta, Akveren, üstte ise Çaycuma formasyonu ile tedrici geçişlidir. Birimin kalınlığı değişken olup, 50-500m. arasındadır.

Çaycuma Formasyonu(Teç)

Volkanit ara katkılı kumtaşı kiltaşı ve şeyl ardalanmasında oluşan birim.Tokay (1954-1956) tarafından Çaycuma ilçesinden dolayı adlandırılmıştır. Birim,altınlı (1968) tarafından Korucu Formasyonunun içinde incelenmiştir. İzmit–Hereke hattı kuzeyinde yaygın, Şile dolayında sınırlı olarak yüzeylenir. Birim için tip yer İzmit Yarımca hattı kuzeyinde kapladığı alanlardır. Korucu formasyonunun üst seviyelerinde kumtaşı miktarının artmasıyla bu formasyona geçilir. Dolayısıyla formasyon genel olarak yeşilimsi gri-sarımsı gri renkli, ince orta tabakalı yer yer kalın tabakalı kumtaşı ve yeşil- yeşilimsi gri renkli, ince tabakalı kiltaşı silttaşı ardalanmasından oluşur. Kalın tabakalı kumtaşları genel olarak birimin alt yüzeyinde yer alır. Çaycuma formasyonu, altta Korucu formasyonu ile tedrici geçişlidir.

Karapürçek Formasyonu (TQk)

Birim Kocaeli yarımadasında Belgrad formasyonu içinde incelenmiştir. Gebze, Darıca, Bayramoğlu alanında, İzmit batısında Ovacık köyü güneydoğusunda ve Karadeniz kıyısında yüzlekleri vardır. Formasyonunun Tersiyer-Kuvaterner zaman aralığında olduğu belirlenmiştir. Birim için tip yer olarak Darıca beldesi kuzeybatısı verilebilir. Birim gevşek tutturulmuş kırmızı sarımsı kahve ve yeşilimsi gri çakıltaşı, çakıllı kumtaşı, kumtaşı, silttaşı kiltaşı ve marndan oluşur. Çakıltaşları kötü boylanmalı olup silttaşı kiltaşı ve kumtaşları içinde mercekler halinde bulunur. Taneler yuvarlak yarı yuvarlak halde bulunur. Altta kendisinden yaşlı tüm birimler üzerinde uyumsuz olarak yer alır. Üstte ise alüvyal çökeller bulunur. Birimin kalınlığı 3-30 m arasında değişir. Yanalda ve dikeyde kendisini olyuşturan bireyler arasında değişim gösterir. Birim akarsu ve yelpaze çökelleriyle temsil edilmiş olmalıdır.

Soğuksu Formasyonu (Os)

Bu birimin en iyi görüldüğü yerler, Çamdağ’dan (Hendek ilçesi K-KB’sı) güneye akan Kiliselik dere ile Sakaoğlu dere’dir. Soğuksu formasyonu grimsi yeşil ve mor renk ardalanmalı, ince-orta tabakalı kumtaşı-şeyl’den oluşur. Kumtaşları alt bölümünde orta-kalın tabakalıdır. Birimde paralel ve dalgalı laminalanma gelişkindir. Dalga ripılı ile kuruma çatlakları gözlenir.Tabanı görülemeyen birim, üstte Aydos formasyonuna tedrici olarak geçer.Birimin kalınlığı, arazi gözlemlerine göre 2500 m. olabileceği tahmin edilmektedir. Birimde fosil saptanamamıştır. Birimin alt seviyeleri şelf, orta-üst seviyeleri ise, gelgit etkili bir delta ortamını temsil eder.